Máy đột

---

1. Đột là gì?

• Đột là một quá trình gia công áp lực, trong đó chày (punch) tác động lực lớn lên tấm kim loại khiến vật liệu bị cắt rời theo hình dạng của cối (die). Quá trình này giúp tạo ra lỗ, khe, rãnh hoặc các biên dạng đặc biệt mà không làm biến dạng toàn bộ tấm.
• Về bản chất, đột là bước cắt xuyên vật liệu nhờ lực ép vượt qua giới hạn bền kéo của kim loại. Đây là một trong những công đoạn phổ biến nhất trong gia công tấm, xuất hiện ở hầu hết các ngành sản xuất như cơ khí chế tạo, ô tô, điện tử, thiết bị điện, tủ bảng, kết cấu thép.

2. Máy đột là gì?

• Máy đột là thiết bị sử dụng lực ép từ chày và cối để tạo lỗ, khe hoặc biên dạng trên tấm kim loại. Ở các dòng máy hiện đại, đặc biệt là máy đột CNC, toàn bộ quá trình đột được điều khiển bằng chương trình số (CNC – Computer Numerical Control), cho phép gia công nhanh, chính xác và lặp lại hoàn toàn tự động.
• Máy đột CNC thường được tích hợp bộ kẹp phôi tự động, bàn làm việc di chuyển theo trục X – Y, cùng hệ thống chày cối nhiều vị trí (turret) giúp thay đổi công cụ linh hoạt trong quá trình vận hành. Nhờ đó, máy đột có thể xử lý hàng trăm chi tiết trên cùng một tấm kim loại chỉ trong một chu trình duy nhất, đáp ứng tốt nhu cầu sản xuất hàng loạt trong các ngành cơ khí, điện – điện tử, ô tô, kết cấu thép và thiết bị công nghiệp.

3. Cấu tạo cơ bản của máy đột 

Một máy đột CNC được thiết kế với nhiều cụm chi tiết hoạt động đồng bộ, đảm bảo độ chính xác và ổn định cao trong suốt quá trình gia công. Cấu tạo cơ bản gồm các thành phần chính sau:

3.1. Khung máy (Frame / Body)

Là bộ phận chịu tải trọng chính, được chế tạo bằng thép nguyên khối hoặc gang đúc có độ cứng vững cao. Khung máy đột quyết định khả năng chống rung và độ chính xác trong suốt quá trình đột.

3.2. Cụm chày – cối (Punch & Die)

Máy đột bao gồm chày (punch) và cối (die) – hai chi tiết trực tiếp tạo hình lỗ hoặc khe trên tấm kim loại. Tùy theo hình dạng gia công (tròn, vuông, oval, khe dài...), chày – cối được thiết kế với kích thước và vật liệu khác nhau.

3.3. Bàn làm việc và hệ thống kẹp phôi

Bàn làm việc phẳng, được điều khiển tự động di chuyển theo trục X – Y. Cụm kẹp phôi giúp giữ chặt tấm trong suốt quá trình máy đột hoạt động, đảm bảo vị trí chính xác và tránh sai lệch biên dạng.

3.4. Hệ thống truyền động

Tùy dòng máy đột mà hệ thống truyền động khác nhau. Cụ thể:

• Máy cơ khí: Truyền động bằng trục cam – bánh đà.
• Máy thủy lực: Tạo lực ép nhờ piston thủy lực.
• Máy servo/CNC: Dùng động cơ servo điều khiển trục chính, cho độ ổn định và tiết kiệm năng lượng cao hơn.

3.5. Bộ điều khiển CNC

• Là “bộ não” của máy đột, thực hiện điều khiển chính xác vị trí, tốc độ và trình tự đột theo chương trình CAM.
• Bộ điều khiển còn có chức năng tự động thay chày, kiểm soát lực ép, cảnh báo lỗi và lưu trữ chương trình sản xuất.

3.6. Hệ thống phụ trợ

Hệ thống phụ trợ của máy đột gồm bôi trơn, làm mát, hút phế liệu và xả phoi, giúp tăng tuổi thọ khuôn, giảm mài mòn và đảm bảo bề mặt sản phẩm mịn, sạch.

4. Nguyên lý hoạt động của máy đột 

Máy đột CNC vận hành theo nguyên lý gia công cắt xuyên vật liệu bằng lực ép. Trong đó, chày (punch) tác động lực xuống tấm kim loại được cố định trên cối (die), khiến vật liệu bị cắt rời đúng theo biên dạng của chày và cối.

Quy trình hoạt động cơ bản của máy đột gồm các bước:

1. Nạp phôi: Tấm kim loại được đặt lên bàn máy và cố định bằng kẹp phôi tự động.
2. Định vị: Bộ điều khiển CNC điều khiển bàn làm việc di chuyển theo tọa độ X – Y để đưa tấm đến vị trí đột chính xác.
3. Đột: Cụm chày hạ xuống tác động lực lớn lên tấm kim loại, vật liệu bị cắt xuyên qua cối để tạo lỗ hoặc khe mong muốn.
4. Xả phế liệu: Phần kim loại bị cắt rời được xả qua ống phoi hoặc hệ thống hút tự động.
5. Di chuyển vị trí mới: Bàn máy tiếp tục dịch chuyển đến vị trí kế tiếp để thực hiện chu trình mới theo lập trình sẵn.

Với máy đột CNC dạng turret (ổ chày xoay), hệ thống tự động chọn dụng cụ phù hợp (tròn, vuông, oval, khe dài, khắc logo...) mà không cần dừng máy, giúp gia công hàng trăm lỗ hoặc biên dạng phức tạp chỉ trong một chu trình liên tục.Công nghệ servo và CNC cho phép kiểm soát tốc độ, lực ép, thời gian dừng chày, cũng như độ chính xác vị trí tới ±0.1 mm, mang lại độ ổn định và hiệu suất cao vượt trội so với máy đột cơ hoặc thủy lực truyền thống.

5. Công thức tính lực đột

Khi thiết kế hoặc lựa chọn máy đột CNC, một trong những yếu tố quan trọng cần xác định là lực đột (F) — tức lực cần thiết để chày có thể cắt xuyên vật liệu. Việc tính toán chính xác lực đột giúp lựa chọn đúng công suất máy, khuôn phù hợp và đảm bảo tuổi thọ thiết bị.

5.1. Công thức tổng quát

F=L×t×τₛ ​

Trong đó:

• F – Lực đột (N hoặc tấn).
• L – Chu vi biên dạng cần đột (mm).
• t – Chiều dày tấm kim loại (mm).
• τₛ – Ứng suất cắt của vật liệu (N/mm²).

5.2. Ứng suất cắt tham khảo theo vật liệu

Vật liệu	Ứng suất cắt (τₛ) trung bình (N/mm²)
Thép cacbon (SS400, SPCC)	350 – 450
Inox (SUS304, 201)	600 – 800
Nhôm	250 – 300
Đồng, đồng thau	200 – 250

5.3. Ví dụ minh họa tính lực đột

Giả sử cần đột lỗ tròn Ø20 mm trên tấm thép dày 3 mm, vật liệu có ứng suất cắt trung bình τₛ = 400 N/mm².

F=π×D×t×τₛ​=3.14×20×3×400=75,360N≈7.7 tấn

Như vậy, để đột ổn định, máy cần có lực ép tối thiểu 8 tấn, chưa kể hệ số an toàn (thường nhân thêm 1,2–1,3 lần).Lưu ý:

• Khi sử dụng máy đột CNC servo, lực đột được điều chỉnh tự động theo loại vật liệu và chiều dày tấm, giúp tối ưu năng lượng và giảm hao mòn chày – cối.
• Các dòng máy đột hiện đại còn tích hợp cảm biến lực ép và giám sát tải thực tế, hỗ trợ người vận hành theo dõi và kiểm soát chất lượng gia công chính xác hơn.

6. Ưu - nhược điểm của máy đột

Sau đây là những ưu và nhược điểm của máy đột CNC giúp người dùng có thể nắm bắt được trước khi cân nhắc đầu tư:

6.1. Ưu điểm của máy đột

• Độ chính xác và tính ổn định vượt trội: Các thao tác đột được kiểm soát hoàn toàn bằng phần mềm, giúp hạn chế sai lệch, biến dạng mép cắt và đảm bảo chất lượng đồng đều giữa các sản phẩm.
• Tốc độ gia công cao: Nhờ cơ chế truyền động servo và điều khiển CNC, máy đột CNC có thể thực hiện hàng trăm lần đột mỗi phút mà vẫn đảm bảo độ chính xác lặp lại đến ±0.1 mm.
• Tự động hóa toàn diện: Có thể tích hợp với robot cấp phôi, băng tải hoặc hệ thống chấn – cắt – hàn để tạo thành dây chuyền gia công tấm thông minh, vận hành liên tục mà không cần can thiệp thủ công.
• Tiết kiệm chi phí nhân công và thời gian setup: Thay vì phải thay khuôn, điều chỉnh cơ học, với máy đột CNC người vận hành chỉ cần nạp chương trình, chọn dụng cụ và khởi động.
• Linh hoạt về hình dạng gia công: Hệ thống turret cho phép thay nhanh chày – cối nhiều kích thước, giúp máy có thể đột lỗ tròn, vuông, oval, khe dài, ký tự hoặc hoa văn trang trí chỉ trong một lần gá đặt.
• Tiết kiệm năng lượng & thân thiện môi trường: Máy đột servo loại bỏ hệ thống dầu thủy lực, giảm tiêu hao điện năng và chi phí bảo trì, đồng thời đảm bảo môi trường sản xuất sạch hơn.

6.2. Hạn chế của máy đột 

• Chi phí đầu tư ban đầu cao: Giá máy đột CNC và hệ thống phụ trợ lớn hơn nhiều so với máy cơ hoặc thủy lực truyền thống.
• Yêu cầu kỹ năng vận hành và lập trình: Cần nhân sự có kiến thức CAD/CAM và hiểu rõ thông số công nghệ đột.
• Bảo dưỡng định kỳ bắt buộc: Để duy trì độ chính xác, các cụm chày – cối, trục servo, bàn kẹp và bộ cảm biến cần được kiểm tra và căn chỉnh thường xuyên.

7. Các loại máy đột phổ biến hiện nay

Máy đột trên thị trường hiện nay rất đa dạng, được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau tùy vào cấu tạo, cơ chế truyền động, vật liệu gia công hoặc mức độ tự động hóa. Việc hiểu rõ từng nhóm giúp người dùng lựa chọn đúng thiết bị phù hợp với nhu cầu sản xuất.

7.1. Phân loại máy đột theo cơ chế truyền động

Loại máy	Đặc điểm nổi bật	Ứng dụng phổ biến
Máy đột cơ	Sử dụng trục cam và bánh đà, truyền lực cơ học trực tiếp. Cấu tạo đơn giản, giá thành thấp nhưng độ ồn cao.	Cơ sở gia công nhỏ, sản lượng thấp.
Máy đột thủy lực	Tạo lực bằng piston thủy lực, lực ép lớn, ổn định và đều.	Sản xuất tấm dày, yêu cầu lực cắt lớn.
Máy đột servo	Sử dụng động cơ servo thay thế hệ thống thủy lực, điều khiển mượt, tiết kiệm điện năng.	Gia công tấm mỏng, yêu cầu tốc độ cao.
Máy đột CNC	Tự động hóa hoàn toàn, điều khiển theo chương trình CAD/CAM, có thể đột hàng trăm biên dạng trên cùng một tấm.	Nhà máy cơ khí, điện tử, tủ điện, thiết bị công nghiệp.

7.2. Phân loại máy đột theo vật liệu gia công

Loại máy	Đặc điểm	Phạm vi ứng dụng
Máy đột sắt / thép	Lực đột trung bình, kết cấu khung chắc chắn.	Tấm thép SS400, SPCC, 0.5–6 mm.
Máy đột inox	Công suất cao, cấu trúc chống mài mòn, độ chính xác cao.	Inox SUS201, SUS304.
Máy đột tôn	Dành cho tấm mỏng, tốc độ cao, bề mặt hoàn thiện tốt.	Tôn mạ kẽm, tôn lạnh.
Máy đột nhôm / đồng	Lực ép nhỏ, ưu tiên bề mặt sáng mịn.	Gia công bảng điện, thiết bị nhẹ.

7.3. Phân loại máy đột theo mức độ tự động hóa

• Thủ công: Máy đột bàn hoặc dùng cần gạt tay, năng suất thấp.
• Bán tự động: Máy đột thủy lực hoặc chân đạp, thao tác bán cơ giới.
• Tự động CNC: Máy đột CNC lập trình điều khiển hoàn toàn, có thể chạy liên tục không cần can thiệp.
• Dây chuyền tích hợp: Máy đột kết hợp robot cấp phôi, băng tải, máy chấn, máy cắt, tạo thành hệ thống gia công tấm thông minh.

7.4. Phân loại máy đột theo công năng máy đột

Nhóm công năng	Mô tả	Ví dụ
Máy đột lỗ	Đột lỗ tròn, vuông, oval theo yêu cầu.	Đột tấm tủ điện, panel.
Máy đột biên dạng / khe / khắc	Gia công biên dạng đặc biệt hoặc ký tự.	Đột lỗ khe tản nhiệt, logo, ký hiệu.
Máy đột liên hợp (đột – cắt – khắc)	Kết hợp nhiều thao tác trong cùng máy.	Turret punch press.
Máy đột trạm xoay (Turret CNC)	Ổ chày xoay tự động, thay dụng cụ nhanh chóng.	Nhà máy cơ khí tự động hóa cao.

8. Ứng dụng của máy đột trong thực tế

Máy đột CNC được ứng dụng rộng rãi trong hầu hết các lĩnh vực gia công tấm kim loại, nhờ khả năng tạo hình linh hoạt, tốc độ cao và chất lượng ổn định. Dưới đây là những ứng dụng tiêu biểu:

8.1. Ngành điện – điện tử

• Máy đột tham gia gia công tủ điện, bảng điều khiển, thang máng cáp, vỏ thiết bị điện tử.
• Đột lỗ lắp đặt thiết bị, đột khe thoát nhiệt, khắc ký hiệu hoặc logo trực tiếp trên tấm.

8.2. Ngành cơ khí và sản xuất thiết bị

• Sản xuất khung, vỏ, nắp, bệ máy, giá đỡ và các chi tiết chính xác.
• Máy đột CNC tham gia gia công hàng loạt các linh kiện đòi hỏi kích thước đồng nhất và biên dạng phức tạp.

8.4. Ngành ô tô, xe máy và thiết bị công nghiệp

• Đột các chi tiết vỏ thân xe, tấm chắn, gá đỡ, nắp bảo vệ.
• Máy đột kết hợp với robot hàn, robot cấp phôi, hình thành dây chuyền tự động khép kín.

8.5. Ngành nội thất kim loại

• Tạo hoa văn, lỗ trang trí, khe uốn trên các tấm inox, thép sơn tĩnh điện, nhôm.
• Máy đột CNC giúp sản phẩm đạt tính thẩm mỹ cao mà vẫn đảm bảo năng suất sản xuất hàng loạt.

Nhờ khả năng lập trình linh hoạt và tính chính xác cao, máy đột CNC hiện là thiết bị không thể thiếu trong các nhà máy hướng tới tự động hóa và sản xuất thông minh.

9. Kinh nghiệm chọn máy đột phù hợp

Việc lựa chọn đúng dòng máy đột CNC không chỉ giúp tối ưu hiệu suất sản xuất mà còn đảm bảo tuổi thọ thiết bị và chất lượng sản phẩm đầu ra. Dưới đây là những tiêu chí quan trọng cần xem xét trước khi đầu tư:

9.1. Xác định nhu cầu sản xuất

• Loại chi tiết cần gia công: Tủ điện, khung thép, panel, hay chi tiết trang trí.
• Sản lượng dự kiến: Nếu sản xuất hàng loạt → ưu tiên máy CNC turret hoặc máy đột servo tự động.
• Độ dày và loại vật liệu: Mỗi dòng máy có giới hạn lực ép và chiều dày đột khác nhau (tối đa thường 6–8 mm cho tấm thép).

9.2. Lựa chọn công suất và hành trình

• Lực đột (Tấn): Tính toán dựa theo công thức F=L×t×τs, cộng thêm 20–30% hệ số an toàn.
• Kích thước bàn làm việc: Nên chọn máy đột phù hợp với khổ tấm theo yêu cầu sản xuất từ doanh nghiệp (Khổ tấm thông thường 1250×2500 mm hoặc 1500×3000 mm).
• Tốc độ hành trình: Tốc độ cao đồng nghĩa năng suất tăng lên, nhưng cần cân bằng với độ ổn định cơ học.

9.3. Ưu tiên công nghệ điều khiển và phần mềm

• Chọn máy đột có hệ điều khiển CNC phổ biến (Fanuc, Siemens, Yawei CNC Control) để dễ lập trình và bảo trì.
• Hỗ trợ nhập file DXF, DWG, tối ưu đường chạy tự động, sắp xếp biên dạng (nesting) giúp giảm hao phí vật liệu.

9.4. Đánh giá hệ thống turret và dụng cụ

• Số lượng trạm turret: Càng nhiều → càng linh hoạt khi đột nhiều hình dạng.
• Khả năng thay dụng cụ tự động (Auto Index): Giúp tiết kiệm thời gian setup và giảm lỗi thao tác.
• Chất lượng chày – cối: Nên chọn vật liệu HSS hoặc Tungsten Carbide để đảm bảo tuổi thọ cao.

9.5. Dịch vụ kỹ thuật & phụ tùng

• Ưu tiên nhà cung cấp máy đột CNC có trung tâm bảo hành, kỹ sư vận hành chuyên trách và khả năng cung cấp linh kiện thay thế trong nước.
• Kiểm tra các chính sách: đào tạo vận hành, chuyển giao công nghệ, bảo hành điện tử và cập nhật phần mềm định kỳ.

Tổng hợp các yếu tố trên sẽ giúp doanh nghiệp chọn được máy đột CNC tối ưu cho quy mô sản xuất, loại vật liệu và mục tiêu đầu tư, đồng thời đảm bảo khả năng mở rộng dây chuyền trong tương lai.

10. So sánh máy đột CNC và các thiết bị khác

Để lựa chọn giải pháp gia công tấm tối ưu, nhiều doanh nghiệp thường so sánh máy đột CNC với các thiết bị khác như máy cắt laser hoặc máy chấn tấm. Mỗi công nghệ có ưu điểm riêng, phù hợp với mục tiêu sản xuất khác nhau.

10.1. So sánh máy đột CNC và máy cắt laser

Tiêu chí	Máy đột CNC	Máy cắt laser
Nguyên lý	Đột xuyên vật liệu bằng chày – cối, tạo lỗ, khe, biên dạng.	Cắt vật liệu bằng chùm tia laser tập trung năng lượng cao.
Độ chính xác	±0.1 mm	±0.05 mm
Tốc độ gia công	Rất nhanh với các chi tiết có nhiều lỗ nhỏ, hình lặp lại.	Tốt hơn khi cắt biên dạng phức tạp, đường cong liên tục.
Khả năng tạo hình	Có thể dập gân, khắc ký tự, tạo biên dạng 3D nhẹ.	Chủ yếu là cắt phẳng 2D.
Chi phí đầu tư	Thấp hơn laser cùng công suất.	Cao hơn, chi phí bảo trì nguồn và ống laser lớn.
Chi phí vận hành	Thấp (ít hao mòn, không cần gas cắt).	Cao (tiêu thụ điện và khí bảo vệ).

10.2. So sánh máy đột CNC và máy chấn tấm

Tiêu chí	Máy đột CNC	Máy chấn tấm (Press Brake)
Chức năng chính	Tạo lỗ, khe, biên dạng trên bề mặt tấm.	Gấp, uốn, định hình góc cho tấm sau khi đột hoặc cắt.
Công đoạn trong dây chuyền	Bước đầu của quy trình gia công tấm.	Bước tiếp theo sau đột hoặc cắt.
Tính tự động hóa	Lập trình CNC, turret tự thay chày cối.	Servo chấn CNC, điều khiển góc chấn chính xác.
Ứng dụng kết hợp	Đột trước → Chấn sau.	Tạo sản phẩm hoàn chỉnh như tủ điện, khung thép, panel.

Tại Việt Nam, Công ty Cổ phần Công nghiệp Weldcom là đơn vị tiên phong cung cấp máy đột CNC chính hãng cùng giải pháp tổng thể cho nhà máy gia công tấm với máy đột CNC Yawei – công nghệ servo tạo lực đột 1500 lần/ phút, tiết kiệm năng lượng, độ chính xác ±0.1 mm, dễ tích hợp với hệ thống robot, máy chấn, máy hàn, giúp hình thành dây chuyền tự động hoàn chỉnh.

Như đã đề cập ở trên, mặc dù máy đột CNC có chi phí đầu tư ban đầu cao, yêu cầu kỹ năng vận hành chuyên biệt và cần bảo dưỡng định kỳ để duy trì độ chính xác, nhưng những thách thức này hoàn toàn có thể được khắc phục. Với hơn 20 năm kinh nghiệm đồng hành cùng ngành cơ khí Việt Nam, Weldcom mang đến giải pháp toàn diện giúp khách hàng tối ưu chi phí đầu tư thông qua tư vấn cấu hình máy dựa trên “đề bài” đặt ra của khách hàng. Ngoài ra, Weldcom còn hỗ trợ lắp đặt, đào tạo chuyển giao công nghệ, giúp nhân sự doanh nghiệp làm chủ quy trình vận hành và đáp ứng tiến độ sản xuất; đồng thời cung cấp dịch vụ kỹ thuật và bảo dưỡng định kỳ để duy trì độ ổn định, chính xác và tuổi thọ thiết bị lâu dài.Liên hệ Weldcom để được tư vấn và trải nghiệm trực tiếp các dòng máy đột CNC servo – turret hiện đại, tối ưu cho mọi mô hình sản xuất gia công tấm.